سیروس برزو

 

حیف از این مرد بزرگ. یکی دیگر از گوهرهایی که ویروس کرونا از ما گرفت.

سیروس برزو، روزنامه‌نگار و پیشکسوت ترویج فناوری فضایی، صبحگاه یکشنبه 13 مهر 99 بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت. انتشار صدها مقاله علمی ترویجی در معتبرترین رسانه‌های علمی ایران و برگزاری ده‌ها نمایشگاه فضایی با حضور فضانوردان نامدار جهان در کشور، ارسال نخستین قرآن چاپ ایران و کارت‌پستال‌های مینیاتورهای استاد فرشچیان به ایستگاه فضایی بین‌المللی، گوشه‌ای از خدمات برزو به جامعه علمی ایران طی چهار دهه گذشته بود.

سیروس برزو در سال 1332 در سرخس به‌دنیا آمد. او از همان دوران نوجوانی با راهنمایی یکی از معلمان خود، کلکسیونی از عکس‌ها و یادمان‌های فضایی را جمع‌آوری کرد و این سرآغاز علاقه‌مندی‌اش به دانش و فناوری فضایی شد.

بعدها پس از فارغ‌التحصیلی به‌عنوان دبیر حرفه‌وفن به استخدام آموزش پرورش درآمد و همزمان فعالیت‌های روزنامه‌نگاری‌ خود را از سال 1358 با انتشارات مقالاتی در ماهنامه دانشمند آغاز کرد. مقالات و گزارش‌های او در نشریات علمی آن زمان موردتوجه قرار گرفت و در نهایت از تدریس کناره‌گیری و به دعوت موسسه کیهان به تهران مهاجرت کرد. و سپس در اوایل دهه 60، مامور تاسیس مجله کیهان علمی شد و در مسئولیت نخستین سردبیر این نشریه، فعالیت‌های مطبوعاتی‌اش را پی گرفت.

سیروس برزو، در اواخر همان دهه، امتیاز انتشار ماهنامه‌ای تخصصی با نام «مرزهای بیکران فضا» را دریافت کرد. این ماهنامه حدود 30 شماره انتشار یافت و نقطه عطفی در تاریخ روزنامه‌نگاری علمی ایران محسوب می‌شد. گفتگوهای اختصاصی با فضانوردان، انتشار گزارش‌های ویژه از رویدادهای فضایی جهان، برگزاری نمایشگاه‌ها و کلاس‌های آموزش فضایی، بخشی از نوآوری‌های مرزهای بیکران فضا به شمار می‌رفت.

از طرفی مرزهای بیکران فضا، نخستین نشریه‌ای در تاریخ مطبوعات ایران بود که صفحه‌بندی آن کاملا توسط کامپیوتر انجام می‌شد. سرانجام این نشریه که نقش بسیار مهمی در آشناکردن جوانان آن دوران با فناوری فضایی داشت، به‌دلیل مشکلات مالی تعطیل شد و پس از آن سیروس برزو به روسیه مهاجرت کرد.

برزو در سال‌های سکونت در روسیه به‌عنوان استاد زبان فارسی در دانشگاه‌های شهرهای مسکو، آستراخان و اوفا به تدریس و تربیت دانشجویان خدمت می‌کرد. او در زمان خدمتش در روسیه برای آشناکردن دانشجویان و جامعه روسیه با فرهنگ ایرانی و ادب فارسی، د‌ه‌ها رویداد فرهنگی و مسابقات ادبی برگزار کرد.

برزو هچنین در این کشور نشریه‌ای را به نام پیوند به‌زبان فارسی و روسی منتشر می‌کرد. این نشریه دربرگیرنده مطالبی درباره فرهنگ ایران و روسیه بود.

زندگی در روسیه این امکان را به سیروس برزو داد تا از نزدیک با بسیاری از فضانوردان و دانشمندان فضایی این کشور ارتباط برقرار کند. ارتباطاتی که اغلب بسیار دوستانه و نزدیک بود و در سال‌های بعد به‌واسطه همین روابط، تعدادی از فضانوردان به‌دعوت او به ایران سفر کرده و با یادگاری‌های اهدایی آن‌ها به برزو، نمایشگاه‌ها و همایش‌های فضانوردی متعددی در شهرهای مختلف برگزار کردند.

فضانوردان نامداری همچون گئورگی گرچکو، الکساندر بالاندین، ویکتور گارباتکو، سالیجان شریپف، الکساندر الکساندروف، ولادیمیر لازوتیکن و غیره.

همچنین او در سال 1385، موفق شد به‌کمک پاول وینوگرادوف، فضانورد نامدار روسی، کارت‌پستال‌هایی از مینیاتورهای استاد محمود فرشچیان را به همراه کتاب نخستین‌های فضانوردی (نوشته خودش) به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال کند. در سال‌های بعد نیز برزو با همراهی الکساندر کالری، یک جلد کلام‌الله مجید را به‌عنوان نخستین قرآن چاپ ایران به فضا ارسال کرد. این آثار، بعدها و پس از بازگشت از فضا، در مراسم مختلفی در ایران رونمایی و در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.

سیروس برزو در مدت اقامتش در روسیه، ارتباط خود را با جامعه مطبوعاتی ایران حفظ کرد و از او گزارش‌های اختصاصی از پروازهای فضایی و نیز گفتگو با فضانوردان را در رسانه‌های ایران منتشر می‌شد. در نهایت برزو در اوایل دهه 90، برای همیشه به ایران بازگشت تا تجربیاتش را در اختیار گروه‌ها و نهادهای مختلف فضایی برای ترویج دانش و فناوری فضایی در ایران قرار دهد.

یادداشت‌ها، مقالات و گزارش‌های این روزنامه‌نگار و پیشکسوت ترویج علم در ایران، در دهه 90 در نشریات و رسانه‌های مختلفی مانند نجوم، فناوری فضایی، آسمان شب، دانشمند، دانستنیها، فضانورد، نوآور، ماشین، شرق، جام جم و غیره به چاپ رسید و همکاری‌های نزدیکی با سرویس‌های علمی خبرگزاری‌هایی همچون ایسنا، ایرنا، فارس، اسپاش و غیره داشت. همچنین برزو به مناسبت‌های مختلف به برنامه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی مانند آسمان شب، چرخ، طلوع دانش، راه شیری، مناظره و غیره دعوت می‌شد.

برزو از سوی انجمن ترویج علم ایران در سال 1392 به پاس سال‌ها فعالیت در حوزه روزنامه‌نگاری و ترویج فناوری فضایی در کشور، تقدیر شد و همچنین نشان‌هایی را به‌واسطه این فعالیت‌ها از فضانوردان مطرح روسیه دریافت کرد.

انتشار هفت‌ عنوان کتاب علمی ترویجی، به همراه کمک و مشاوره به تاسیس چندین مرکز ترویج علوم فضایی در کشور، بخشی از خدماتی بود که سیروس برزو در سال‌های پس از بازگشت به ایران انجام داد.

سرانجام سیروس برزو، در 13 مهر 1399 و در آستانه آغاز هفته جهانی فضا و در حالی‌که مشغول کمک به‌ راه‌اندازی یک مرکز بزرگ آموزش و ترویج فناوری فضایی در کرمان بود، بر اثر ابتلا به بیماری کرونا در سن 67 سالگی درگذشت.

 

منبع: سازمان فضایی ایران